FAQ.

Pojęcie resursu wprowadza Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego. Wprowadza ono m.in. obowiązek odtworzenia przebiegu eksploatacji urządzenia transportu bliskiego z myślą o dokonaniu jego oceny stanu technicznego i określenia resursu.

Zgodnie z paragrafem 2. Rozporządzenia resurs to:

“parametry graniczne stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego, określone na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania.”

Inaczej:

Resurs, czyli okres zdolności użytkowej urządzenia to czas, w którym użytkownik danego urządzenia może bezpiecznie i efektywnie je eksploatować. W branży urządzeń transportu bliskiego pojęcie to wprowadza Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego. Według wymienionego wyżej rozporządzenia mamy obowiązek odtworzenia przebiegu eksploatacji urządzenia transportu bliskiego z myślą o dokonaniu jego oceny stanu technicznego i określenia resursu.

Przeprowadzenie działań związanych z resursem oraz oceną stanu technicznego urządzenia dotyczą eksploatującego. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia eksploatujący:

a) kontroluje na bieżąco stopień wykorzystania resursu urządzenia;

b) zapewnia poprawność ustalenia resursu dla eksploatowanych urządzeń, adekwatnego do eksploatacji zgodnej z przeznaczeniem;

c) podejmuje działania, aby zapewnić nowy bezpieczny okres pracy urządzenia po osiągnięciu swojego resursu.

Zgodnie z wymogami rozporządzenia, wyliczając resurs należy bazować na co najmniej trzech podstawowych danych:

• liczbie cykli;
• stanie obciążenia;
• aktualnych warunkach pracy.

Jest to ważne ponieważ szybciej osiągnie resurs urządzenie dźwigowe eksploatowane / zamontowane np. w szpitalu, niż w domu mieszkalnym zamieszkanym przez jedną rodzinę. Przykładowo resurs cięgien nośnych (liny, pasy nośne) należy wyliczać w liczbie cykli lub/i latach eksploatacji. W zależności od tego, który z parametrów zostanie osiągnięty szybciej, ten należy brać pod uwagę. Dlatego wszystkie trzy powyższe parametry są nieodzowne przy określaniu resursu danego urządzenia.

W przypadku przekroczenia resursu przez urządzenie transportu bliskiego lub przez któryś z jego mechanizmów, eksploatujący powinien:

• przeprowadzić lub zlecić przeprowadzenie przeglądu specjalnego,
• udokumentować wykonane czynności w ramach przeglądu UTB,
• jeżeli wyniki przeglądu specjalnego na to wskazują, wykonać remont kapitalny urządzenia lub jego mechanizmu/ów wg. wskazań zawartych w dokumentacji z przeglądu.” [“Wytyczne UDT dotyczące eksploatacji urządzeń transportu bliskiego – wydanie 2, czerwiec 2019”].

Zgodnie z dokumentem UDT “Wytyczne UDT dotyczące eksploatacji urządzeń transportu bliskiego. Wydanie 2, czerwiec 2019” zakres przeglądu specjalnego powinien obejmować wszystkie elementy mające wpływ na bezpieczną eksploatację UTB / mechanizmów. Zakres przeglądu specjalnego powinien być określony przez wytwórcę w instrukcji eksploatacji urządzenia. Jeżeli urządzenie nie posiada stosownej dokumentacji, wówczas zakres określany jest przez osobę kompetentną w zgodzie z zapisami norm, uznanymi specyfikacjami technicznymi, a także aktualnym poziomem wiedzy technicznej i dobrą praktyką inżynierską. Powinien on obejmować wszystkie elementy mające wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji urządzenia oraz funkcjonowania mechanizmu, a w szczególności:

a) zespoły mechaniczne;

b) konstrukcję nośną;

c) układy elektryczne;

d) układy pneumatyczne;

e) układy hydrauliczne;

f) układy bezpieczeństwa.

Odpowiedź nie może być jednoznaczna, ponieważ zazwyczaj po przeglądzie specjalnym i wykonaniu zaleceń z przeglądu pozwala na dalsze bezpieczne użytkowanie danego urządzenia dźwigowego. Może jednak oznaczać to, że eksploatujący będzie zmuszony ponieść znaczne środki na naprawy/wymiany części zgodnie z zaleceniami po przeglądzie. Dodatkowo po osiągnięciu daty bezpiecznego okresu eksploatacji z przegląd specjalnego będzie trzeba ponownie wykonać przegląd specjalny, ponieść kolejne koszty takiego przeglądu, ponownie wykonać zalecenia, itp. Może to oznaczać, że korzystniej będzie zmodernizować UTB, niż wejść w kosztowne naprawy. Przed lub po przeglądzie specjalnym eksploatujący powinien przeprowadzić analizę strategiczno – ekonomiczną, która wykaże jakie działanie będzie najbardziej wskazane w danej sytuacji, naprawa czy wymiana urządzenia dźwigowego.

W oparciu o obserwacje eksploatujących, konserwatorów oraz własną wiedzę ekspercką, przygotowaliśmy listę najczęściej popełnianych błędów podczas wyliczania resursu danego urządzenia, a należą do nich:

• brak odniesienia się do ilości odbytych cykli,
• brak odniesienia się do stanu obciążenia UTB,
• określenie resursu na wybrany krótki okres czasu (np. 2 lata), bez odniesienia się do cykli i stanu obciążenia UTB, a następnie nakłanianie eksploatującego do ponoszenia kolejnych kosztów za ponowny resurs urządzenia dźwigowego,
• opieranie orzeczenia wyłącznie o ilość jednego parametru, np. lata eksploatacji bez sprawdzenia przebiegu urządzenia (motogodziny, cykle, itp.),
• przygotowanie orzeczenia w formie pisemnego oświadczenia o stopniu wykorzystania resursu bez podania parametrów zużycia poszczególnych elementów bezpieczeństwa,
• resursu na bazie protokołu z przeglądu urządzenia dźwigowego, który w swym zakresie skupia się na ocenie stanu mechanizmów, a nie odnosi się do ilości odbytych cykli, obciążeń oraz warunków eksploatacji.

Analizując listę omówionych powyżej błędów nasuwa się wniosek, iż wiele osób i firm zajmujących się wyliczaniem resursu, nie do końca zrozumiały istotę wyznaczania resursu, albo nie posiadają odpowiednich narzędzi do jego poprawnego oszacowania. Nie powinny one w ogóle wykonywać oceny wykorzystania resursu urządzenia, a tym bardziej oceny stanu technicznego UTB (przeglądu specjalnego).

Resurs jest wykonywany jeden raz po zainstalowaniu urządzenia dźwigowego. Jednakże zgodnie z Rozporządzeniem na  eksploatującym leży obowiązek corocznej kontroli stopnia osiągnięcia resursu. Nasza firma umożliwiła w swoim resursie możliwość corocznej samodzielnej kontroli stopnia osiągnięcia resursu, bez potrzeby ponoszenia dodatkowych kosztów. Wiele firm żąda od eksploatującego za aktualizację resursu kolejnych corocznych opłat. W takim przypadku teoretycznie tańszy początkowo resurs staje się nawet kilkukrotnie droższy od naszego w całym okresie eksploatacji dźwigu.